Propozycje utworzenia w Krakowie szkoły architektonicznej sięgają XVII wieku – projekty założenia szkoły rycerskiej w 1632 r. i w 1677 r. W tym czasie w Akademii Krakowskiej prowadzono wykłady z architektury. W roku 1765 na Wydziale Filozoficznym była katedra matematyki stosowanej w wykładami architektury. Analiza programów nauczania wskazuje że rysunek odręczny miał istotne znaczenie w procesie nauczania architektury na Uniwersytecie Jagiellońskim. W roku 1834 został założony w Krakowie Instytut Techniczny z kursem architektury. W programie nauczania widoczny jest szczególny nacisk położony na rysunek architektoniczny oraz perspektywę. Rysunek ukierunkowano na studiowanie architektury. Zwracano uwagę na budowę formy, konstrukcję oraz perspektywę. Na początku wieku XX w polskim środowisku architektonicznym pojawiły się opinie o konieczności powołania w Krakowie wyższej uczelni architektonicznej. W październiku 1913 roku w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie utworzono kurs architektury. Statut Akademii z roku 1922 wprowadził podział na dwa wydziały: Wydział Malarstwa i Rzeźby oraz Wydział Architektury. Studenci kończący Wydział Architektury uzyskiwali tytuł architekta dyplomowanego.
W roku 1929 Wydział Architektury w ASP został zlikwidowany, pozostała jedynie katedra architektury. Ranga przedmiotów rysunkowych na Wydziale Architektury ASP w Krakowie była wysoka, były ćwiczenia z rysunku odręcznego, uczono perspektywy, rysunku architektonicznego. W czasie II wojny światowej, w Krakowie działała konspiracyjna agenda Politechniki Warszawskiej, którą kierowali między innymi Adolf Szyszko–Bohusz i Tadeusz Tołwiński. Działalność prowadziła również jej zakopiańska filia z Rudolfem Śmiałowskim. Pod koniec okupacji do tej grupy dołączyli krakowscy architekci: Bogdan Treter i Włodzimierz Gruszczyński. W końcu stycznia 1945 roku został powołany, pod przewodnictwem profesora Akademii Górniczej Izydora Stella– Sawickiego Komitet Organizacyjny uczelni politechnicznej w Krakowie, w której miał znaleźć się Wydział Architektury. Pierwsza inauguracja roku akademickiego na Wydziale Architektury w ramach Wydziałów Politechnicznych przy Akademii Górniczej odbyła się w 1945 roku, na Wawelu, w budynku nr 5, udostępnionym przez prof. A. Szyszko–Bohusza – kierownika odbudowy Zamku Królewskiego i jednocześnie pierwszego dziekana Wydziału. Jedną z dwunastu katedr wydziału była Katedra Rysunku Odręcznego, założona i kierowana przez prof. art. mal. Ludomira Sleńdzińskiego. Pozostałymi pracownikami Katedry byli: art. graf. Leon Kosmulski, art. mal. Julian Pietrzyk, art. mal. Karol Rutkowski, art. mal. Tadeusz Brzozowski, art. mal. Krystyna Wróblewska.
W trakcie pierwszego roku pracy Katedry został zatrudniony art. mal. mgr fil. Zbigniew Gostwicki. Zajęcia z rysunku odręcznego rozpoczęto 4 XII 1945 roku. Analiza konstrukcji programu zajęć, tematyka ćwiczeń oraz wykonywane prace pozwalają stwierdzić, że nauczanie rysunku od początku istnienia katedry, ukierunkowane było na potrzeby warsztatu architekta. W trakcie 75 lat dydaktykę prowadzili artyści malarze, graficy i architekci. Obecny profil nauczania rysunku i malarstwa na krakowskim Wydziale Architektury jest w znacznym stopniu wynikiem doświadczeń dydaktycznych, kształtujących się od początku powstania Katedry. Osobowość artystyczna twórcy Katedry – prof. L. Sleńdzińskiego miała zdecydowany wpływ na jego formę. Absolwent petersburskiej Akademii Sztuk Pięknych, przeniósł swe doświadczenia dotyczące rysunku i malarstwa na grunt krakowskiego wydziału architektury. Poza tym były one ugruntowane własną twórczością, wieloletnią pracą dydaktyczną na Wydziale Sztuk Pięknych Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie oraz możliwością nawiązania do europejskiej tradycji nauczania rysunku. Istotnym było, że prof. L. Sleńdziński tworzył program nauczania rysunku i malarstwa, nie mając narzuconych żadnych uwarunkowań, poza faktem, że miały to być zajęcia przeznaczone dla studentów architektury. Z Akademii Sztuk Pięknych w Petersburgu L. Sleńdziński przeniósł na krakowski wydział architektury realistyczne przedstawianie studiowanych form, konieczność znajomości perspektywy oraz zasad budowy formy. W akademii petersburskiej odzwierciedliły się wpływy paryskiej akademii, a stąd były przejęte do Krakowa przez L. Sleńdzińskiego. Nawiązaniem do lokalnej tradycji nauczania rysunku dla architektów, zarówno tej XIX-wiecznej, jak i wówczas, gdy Wydział Architektury był w ramach ASP był fakt, że rysunek na krakowskim Wydziale Architektury, poza wiedzą o rysowanych formach, miał swój wyraz artystyczny. Brak jest wiadomości na temat kontaktów L. Sleńdzińskiego z Wydziałem Architektury Uniwersytetu Technicznego w Berlinie. Pomimo tego rysunek na krakowskim wydziale w początkowym okresie wykazywał podobieństwo do nauczania rysunku w uczelni berlińskiej. Nauczanie rysunku i malarstwa, na krakowskim wydziale, oparto głównie na studiach z natury. W działaniach tych nacisk położony został nie tylko na efekt finalny danego zadania, ale na cały proces poznawczy. Dużą wagę przywiązywano do budowy formy, jej struktury, zasad perspektywy oraz kompozycji. Podkreślić należy, że pomimo takich założeń, forma nie była przesadnie zgeometryzowana i skonstruowana.
Znamiennym jest, że przy tak akademickich założeniach traktowania rysunku „w sposób architektoniczny”, można pokusić się o stwierdzenie, że był on bardzo swobodny, a nawet malarski. Doświadczenia wynikające z 75 lat nauczania rysunku i malarstwa profilują ten przedmiot również i obecnie. Generalnie rysunek i malarstwo ukierunkowane są na nauczanie na wydziale architektury – na potrzeby warsztatu architekta. Tam gdzie jest to niezbędne, w nauczaniu podstaw, widoczny jest w pewnej mierze nawet nurt akademicki. Jednak podstawowym celem jest rozwijanie wyobraźni przestrzennej, przy jednoczesnym zdobywaniu doświadczeń świadomego i obiektywnego odbioru zjawisk przestrzennych, zarówno istniejących jak i będących w sferze projektu, z możliwością ich zapisu. Historię tworzą jednostki. Historię obecnego Zakładu Rysunku, Malarstwa i Rzeźby, także należy wywieźć od indywidualnych twórców i osobowości jego kierowników. Zmiana kadencji kierownictwa Zakładu nie może doprowadzać do zmiany programu i metod nauczania. Obowiązuje pewna kontynuacja, która stwarza ciągłość i świadczy o tradycjach uczelni. Jednocześnie należy pamiętać, że program powinien być dostosowywany do istniejących potrzeb, uaktualniany. W stosunku do tradycji europejskich, rysunek na krakowskim wydziale odzwierciedla rodzaj kompromisu pomiędzy szkołami będącymi w strukturach uczelni artystycznych oraz technicznych.
Na zakończenie można przytoczyć określenie zasadniczych cech dydaktyki akademickiej prezentowane przez Giovanniego Bottariego, w Akademii Św. Łukasza w Rzymie, który stwierdził że architekt godny tego miana powinien opanować rysunek tak, aby: ...móc wyrazić malarstwo i rzeźbę. Ten, kto dobrze opanował ten rodzaj może zwać się architektem. Pewnym jest, że wykonywanie wielu rysunków i dochodzenie w nich do doskonałości, czyni człowieka subtelnym i pełnym inwencji, czego nie można uniknąć, podobnie jak nie uniknie opalenizny ten kto chodzi na słońcu.
Zakład Rysunku, Malarstwa i Rzeźby na Wydziale Architektury Politechniki dwukrotnie zorganizował konferencję o rysunku odręcznym dla architektów. Były to dla nas ważne wydarzenia, bo z jednej strony wpisały się w obchody jubileuszu Politechniki, a z drugiej dotyczyły działań dydaktycznych i naukowych prowadzonych przez wszystkie lata od 1945 roku, które kontynuowały dzieło podjęte przez poprzedników.
Andrzej Białkiewicz
 Zdjęcie archiwalne z roku 1982 |
 Zdjęcie archiwalne z roku 2000 |
 Zdjęcie archiwalne z roku 2003 |
Pracownia rzeźby
Istotną częścią Zakładu jest pracownia rzeźby, która posiada własną pracownię. Kieruje nią dr hab. art. rzeźbiarz Józef Wąsacz, prof.PK.
W pracowni rzeźby dydaktyka prowadzona jest w systemie pracy pracowni i ma na celu rozwój wyobraźni, pogłębienie umiejętności manualnych i budowanie kryteriów oceny autorskiej zmierzające do projektowania z dużym piętnem indywidualności. Studenci poznają relacje przestrzenne, środki formalne, kompozycje przestrzenną, proporcje, nastrój z zasadami tworzenia kompozycji przestrzennych. Zastosowanie nabytych doświadczeń praktycznych i teoretycznych służy im do projektowania zadanych przestrzeni.
